[…]Στην Ελλάδα υπάρχουν διαθέσιμα σχεδόν 21 δισεκατομμύρια ευρώ (26,20 δις μαζί με την εθνική συμμετοχή) από την Πολιτική Συνοχής (ΕΣΠΑ), τα οποία κατανέμονται σε 13 Περιφερειακά Προγράμματα, 8 Τομεακά καθώς και στο πρόγραμμα Αλιείας, Υδατοκαλλιέργειας και Θάλασσας.
Οι Δήμοι έχουν επίσης πρόσβαση σε ολοκληρωμένα προγράμματα τοπικής ανάπτυξης που βασίζονται στην προσέγγιση LEADER και χρηματοδοτούνται από το Στρατηγικό Σχέδιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023-2027, για την υλοποίηση δημόσιων υποδομών, πρωτοβουλιών με κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση καθώς επίσης και πολιτικών “Έξυπνων Χωριών”. Δυστυχώς, σε απόλυτη αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες η Κυβερνηση ΝΔ έχει αποκλείσει την τοπική αυτοδιοίκηση από χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας.
Είναι σημαντικό ότι τουλάχιστον το 8% του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης κάθε Εθνικού προγράμματος προορίζεται για την Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη μέσα από απευθείας διαχείριση από τους ΟΤΑ Α βαθμού. Οι πόροι για την Ελλάδα ανέρχονται σε 1,19 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ ενισχύεται περαιτέρω και με το νέο πρόγραμμα δικτύωσης και ανάπτυξης ικανοτήτων για τις αστικές αρχές, όπως η Ευρωπαϊκή Αστική Πρωτοβουλία (European Urban Initiative) και τα Αστικα Δίκτυα (URBACT, Interreg κλπ).
Σε όλους τους άξονες πολιτικής υπάρχει αντικείμενο για την τοπική αυτοδιοίκηση και η εξειδίκευσή τους δημιουργεί ευκαιρίες για τους δήμους μέσω των Περιφερειακών προγραμμάτων ή ακόμα και των Τομεακών προγραμμάτων. Ωστόσο, μέσω του 5ου στόχου της νέας Πολιτικής Συνοχής, «μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες», υποστηρίζονται περαιτέρω οι στρατηγικές ανάπτυξης, υπό την τοπική καθοδήγηση.
Κατανοώντας τη δομή και τη φιλοσοφία της Πολιτικής Συνοχής είναι φανερό ότι απαιτεί έναν ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό σχεδιασμό πράγμα που μπορεί να επιτευχθεί με την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας σε τοπικό επίπεδο (Local Green Deals), μέσα δηλαδή από την καλλιέργεια και τη δημιουργία ζωντανών και ενεργών τοπικών κοινωνικών οικοσυστημάτων με τη συμμετοχή των τοπικών φορέων και των πολιτών.
Απέναντι σε αυτή την ανάγκη, οι 332 Ελληνικοί Δήμοι ενώ έχουν μία σημαντική ευκαιρία λόγω των διαθέσιμων κονδυλίων, έχουν συγχρόνως και μία σημαντική αδυναμία να ανταπεξέλθουν έγκαιρα στις απαιτήσεις των προγραμμάτων, όπως είναι η ωρίμανση των έργων, η εκπόνηση των αναγκαίων μελετών, η προετοιμασία φακέλων υποβολής προτάσεων και τελικά η υλοποίηση και επίβλεψη των έργων. Τα πράγματα γίνονται χειρότερα όταν οι δήμοι δεν διαθέτουν την κατάλληλη διοικητική και διαχειριστική επάρκεια για την ένταξή τους σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.
Για να μπορέσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση να εκπληρώσει το ρόλο της και να ηγηθεί της προσπάθειας μετάβασης σε μια οικονομία δίχως άνθρακα, απαιτείται τεχνική υποστήριξη, επαρκής χρηματοδότηση, διαρκής ενημέρωση και πραγματική διαβούλευση με τους πολίτες, τους εργαζόμενους, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία των πολιτών.
Η επόμενη κυβέρνηση πρέπει να υποστηρίξει και να συμπεριλάβει τους δήμους στον σχεδιασμό και τη δημόσια διαβούλευση, ώστε να μην χαθεί μια ευκαιρία ενηλικίωσης της τοπικής αυτοδιοίκησης, για να αποκτήσουν επιτέλους αποφασιστικό λόγο και ρόλο για το μέλλον του τόπου τους, σε ένα πλαίσιο πραγματικής αποκέντρωσης της εξουσίας, αλλά και συμμετοχής.
Μόνον έτσι θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε καλύτερες, βιώσιμες και ανθεκτικότερες πόλεις, με υψηλή ποιότητα και ένα καλό προσδόκιμο ζωής, με καθαρό νερό, αέρα και περιβάλλον. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αφορά την κοινωνία, στις πόλεις, όσο και στην ύπαιθρο. Περιγράφει έναν πραγματικό κοινωνικό μετασχηματισμό, με μία οικονομία που δεν ρυπαίνει απειλώντας την επιβίωσή μας στον πλανήτη, ενώ συγχρόνως εξασφαλίζει την πρόσβαση στα δημόσια αγαθά συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας.
Η μεγάλη εικόνα μιλάει για μία βιώσιμη και πιο δίκαιη κοινωνία, με μικρότερες ανισότητες και συγκρούσεις, αλλά τίποτα από αυτά δεν πρόκειται να συμβεί, αν η πράσινη μετάβαση δεν φτάσει από τα πεζοδρόμια των πόλεων μέχρι τους αγρούς της υπαίθρου.