Η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την ενεργειακή αναβάθμιση μιλάει για ένα «Κύμα Ανακαινίσεων» που θα έχει ως στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, υπερδιπλασιάζοντας τα ποσοστά ανακαινίσεων την επόμενη δεκαετία και διασφαλίζοντας πως οι ανακαινίσεις θα οδηγήσουν σε υψηλότερη ενεργειακή απόδοση και αποδοτικότερη χρήση των πόρων. Η Ελλάδα έχει βάλει ως στόχο 60.000 αναβαθμίσεις ενεργειακών κατοικιών τον χρόνο.
Στην πράξη όμως, το «μοναδικό εργαλείο επιδότησης για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών», το «Εξοικονομώ», οδηγείται σε «αδιέξοδο» . Βρισκόμαστε στον Μάιο του 2023 και ακόμα δεν μπορεί να ολοκληρωθεί το «Εξοικονομώ 2021». Για το οποίο, το ποσοστό εγκατάλειψης υποψηφίων δικαιούχων είναι άνω του 30%, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (από τους 25.300 υποψήφιους δικαιούχους εγκρίνονται μόλις οι 17.252 αιτήσεις ). Στη συνολική πορεία του προγράμματος, η εκτίμηση για εγκατάλειψη πριν καν ξεκινήσουν οι εργασίες υπερβαίνει το 50% των δικαιούχων.
Οι προτάσεις βελτίωσης που πρέπει άμεσα να προχωρήσουν αφορούν στην αύξηση των τιμών μονάδας ανά παρέμβαση, καθώς και στον συνολικό προϋπολογισμό του προγράμματος (τα χρήματα που έχουν προδιαγραφεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι υπερδιπλάσια από τα κατ’ έτος απορροφούμενα και άμεσα διαθέσιμα). Οι τιμές των υλικών στο τρέχον πρόγραμμα έχουν βασιστεί σε δεδομένα του 2020, όταν το κόστος των πρώτων υλών ήταν έως και 40% χαμηλότερο. Πρέπει άμεσα να επιλυθούν μία σειρά από επιπλέον προβλήματα για να μπορέσει το Εξοικονομώ να αυξήσει τις επιδόσεις τους. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολύμηνες καθυστερήσεις στις πληρωμές, οι οποίες επιβαρύνουν δυσβάστακτα τα έργα του προγράμματος και τους καταναλωτές, γραφειοκρατικές διαδικασίες και δυσκολίες εξασφάλισης τραπεζικής χρηματοδότησης κυρίως για τα φτωχά νοικοκυριά, καθώς και δυσχέρειες έκδοσης της απαιτούμενης Ταυτότητας Κτιρίου, εξαιτίας διαφόρων τεχνικών δυσκολιών (όπως αλλαγών στα τετραγωνικά κλπ). Επίσης, καταγράφονται καθυστερήσεις στις αποφάσεις υπαγωγής, που πολλές φορές ξεπερνάει το ένα έτος, από την προκήρυξη του προγράμματος, για τους περισσότερους δικαιούχους.
Θα πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα και τα άλλα δύο προγράμματα, το «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω» για νέους και το «Εξοικονομώ – Επιχειρώ» για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η ενεργειακή αυτονομία των καταναλωτών και η ενεργειακή θωράκιση τους πρέπει να αποτελεί βασική προτεραιότητα